ไรฝุ่น คือ เป็นสัตว์จำพวกแมลง มี 8 ขา แต่มีลักษณะคล้ายแมงมุม เห็บ หมัด สัตว์ที่มีขนาดเล็กไม่สามารถมองด้วยตาเปล่าเห็นได้ ต้องมองผ่านกล้องจุลทรรศ์ มีขนาด 250-300 ไมครอน ตัวไรฝุ่นไม่มีตา ไม่มีระบบหายใจ จากรายงานเกี่ยวกับตัวไรฝุ่นทั่วโลก มีอยู่ 13 สายพันธุ์ที่เป็นที่รู้จักกันแพร่หลาย
ตัวไรฝุ่นจะกินเซลล์ผิวหนังหของคนเราและของสัตว์ที่หลุดออกมา ใยผ้า และขนสัตว์เป็นอาหาร โดยปกติผิวหนังคนเราจะหลุดวันละ 1.5 กรัม ซึ่งมากพอสำหรับเลี้ยงไรฝุ่นให้เจริญเติบโตได้ ไรฝุ่นเพศเมียจะวางไข่ราวๆ 20-80 ฟอง มีระยฟักตัวที่ 8-12 วัน และมีอายุขัยประมาณ 60 วัน
คุณทราบไหมว่าเราสามารถพบไรฝุ่นถึง 500 ตัวจากฝุ่นในบ้าน 1 กรัม หรือ พบไรฝุ่น 2 ล้านตัวจากเตียง 1 หลัง และ น้ำหนัก 1ใน 10 ของหมอนเก่าๆ คือไรฝุ่น ไรฝุ่นพบได้ในที่ๆมีความอบอุ่น อุณภูมิประมาณ 25-30 องศาเซลเซียล มีความชื้นที่ระดับ 60% ที่ๆเต็มไปด้วยฝุ่นละออง อากาศถ่ายเถไม่สะดวก มีแสงสว่างน้อย เช่น ที่นอน หมอน พรม เฟอร์นิเจอร์ผ้า ตุ๊กตาที่ทำมาจากผ้า และสิ่งของที่มีเส้นใยเป็นองค์ประกอบ ซึ่งส่วนมากพบในห้องนอนของเรานั้นเอง ไรฝุ่นจะถ่ายของเสียออกมาประมาณวันละ 20 ก้อน และจะแพร่พันธุ์ได้ดีในช่วงฤดูร้อนและจะลดจำนวนลงในช่วงฤดูหนาว
ไรฝุ่น เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคภูมิแพ้ เนื่องจากมูลของมันและซากที่ตากแล้วของไรฝุ่น เมื่อเราหายใจเข้าไปหรือสัมผัสโดนผิวหนัง ทำให้ผู้แพ้มีอาการคันตามผิวหนัง เกิดการบวมและระคายเคืองในทางเดินหายใจตอนต้น มีอาการจาม ไอ น้ำตาไหล ไอ ปวดศีรษะ หายใจไม่สะดวก ไรฝุ่นเป็นสารก่อภูมิแพ้และเป็นสาเหตุของโรคต่างๆ เช่น โรคทางเดินหายใจอักเสบ โรคตาอักเสบ โรคจมูกอักเสบ โรคหอบหืด โรคผิวหนังอักเสบ โรคผื่นคันเรื้อรัง โรคปวดศีรษะ เป็นต้น
การจำกัดหรือควบคุมปริมาณไรฝุ่นให้ลดลง ควรเริ่มจากการจำกัดแหล่งอาศัยและแหล่งอาหารของพวกมันเสียก่อน อย่างที่เราทราบกันดีว่ามักพบไรฝุ่นตามห้องนอน พรม เฟอร์นิเจอร์ที่เป็นผ้า เราจึงควรเปลี่ยนมาใช้เฟอร์นิเจอร์ที่ทำจากหนังหรือวัสดุอื่นที่ไม่ใช่ผ้า ไม่ใช้พรมปูพื้น หมั่นซักผ้าปูที่นอน ผ้าห่ม และปอกหมอนทุกๆ 2-4 สัปดาห์ด้วยน้ำร้อน และนำไปรีดโดยความร้อนจากเตารีดสามารถฆ่าฝุ่นไรได้เช่นกันคะ หรือหันมาใช้ผ้าปูที่นอนป้องกันไรฝุ่นผลิตจากผ้าทอเนื้อแน่นพิเศษและถ่ายเทอากาศได้ดีก็ได้ เปลี่ยนจากผ้าม่านมาเป็นมูลี่ที่ใช้วัสดุอื่นที่ไม่ใช่ผ้าแต่ถ้ายังชื่นชอบการใช้ผ้าม่านก็ควรหมั่นนำมาซักทำความสะอาดบ่อยๆ เพื่อขจัดสิ่งสกปรกหรือซากไรฝุ่นที่ตายแล้ว
การจัดเฟอร์นิเจอร์ในบ้านก็ควรจัดให้เป็นระเบียบ ไม่เป็นที่สะสมของฝุ่นละออง ควรจัดเตียงนอนหรือเฟอร์นิเจอร์ให้ได้รับแสงแดดในช่วงครึ่งวันเช้าและเปิดหน้าต่างหรือทำให้บ้านมีอากาศถ่ายเถสะดวก โล่ง ก็จะช่วยพัดพาไรฝุ่นออกไปได้ ส่วนสิ่งของที่ไม่ได้ใช้ก็ควรทิ้งเสียหรือเก็บในห้องเก็บของให้เรียบร้อย หมั่นทำความสะอาดบ้านอยู่เสมอ ถูบ้านเป็นประจำทุกวัน ควรใช้เครื่องดูดฝุ่นที่มีคุณภาพ มีตัวกรองพิเศษอย่าง HEPA filter นอกจากนี้ไม่ควรนำสัตว์เลี้ยงเข้าห้องนอนเพราะรังแคของสัตว์เลี้ยงเป็นอาหารชั้นเลิศของไรฝุ่น เครื่องปรับอากาศก็ต้องหมั่นทำความสะอาดไส้กรองเพื่อลดละอองฝุ่นและไรฝุ่นที่สะสมอยู่ด้วยนะคะ
เนื่องจากปัจจุบันคนที่ป่วยเป็นโรคภูมิแพ้มากขึ้นเรื่อยๆ คนจำนวนไม่น้อยที่หันมาใส่ใจกับสารก่อภูมิแพ้ อย่างไรฝุ่น ที่เราสามารถพบได้ง่ายและใกล้ตัวเรามากที่สุด ถึงแม้ ไรฝุ่น จะไม่ใช่สัตว์ที่มีอายุยืนแต่เราก็ไม่ควรปล่อยให้มันตายไปเองตามธรรมชาติเพราะสุดท้ายมันก็จะเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อยๆ การกำจัดไรฝุ่นที่แนะนำไว้ เป็นวิธีที่ง่าย ถึงแม้ว่าคุณอาจจะเหนื่อยขึ้นแต่ก็เพื่อสุขภาพที่ดีของตัวคุณเองและคนที่คุณรักคะ
